Conspiracy Theory

Conspiracy Theory

DRAFT 1.0

24 april 2021

Tegenwoordig wordt al snel geroepen dat een theorie een conspiracy is. Maar wat is dat?

Een complot of samenzwering is een geheime samenwerking tussen mensen met een kwaadaardig doel. Een complottheorie is een vermoeden of een geloof over het bestaan van een bepaald complot. Dit vermoeden kan terecht of onterecht zijn. Hoewel er complotten bestaan, blijkt de overgrote meerderheid van de complottheorieën echter niet of nauwelijks op de realiteit te berusten (nl.wikipedia.org/wiki/Complottheorie, sd).

Er zijn vijf elementen van complottheorie(ën):

Ze gaat uit van grootschalig bedrog met kwaadaardige opzet, dat op geheime en illegale wijze wordt uitgevoerd.

Ze concurreert altijd met wat het 'officiële verhaal' wordt genoemd.

Ze veronderstelt dat de vermeende samenzweerders hyper competent zijn: gezien de reusachtige schaal waarop het bedrog dient plaats te hebben gehad, zou er sprake moeten zijn van ongelofelijke toewijding, meesterlijke planning, allesomvattende anticipatie en een feilloze uitvoering.

Ze wordt vaak zodanig geconstrueerd dat deze falsifieerbaar is. Tegenbewijs wordt genegeerd of verdraaid, alsof het juist bewijs is ten gunste van de complottheorie.

In vrije, democratische samenlevingen zijn complottheorieën vaak gericht tegen de elite, ondanks het bestaan van vrije pers en vrij onderzoek. In onvrije, dictatoriale samenlevingen worden complottheorieën veelvuldig door de regimes gebruikt om minderheden de schuld te geven van problemen in de maatschappij.

Waar komt de term vandaan? Het bestaat blijkbaar vanaf 1870, maar er wordt beweerd dat de CIA de term gebruikte om theorieën die de officiële lezing van de moord op president Kennedy in twijfel trokken. Pas in de jaren tachtig kreeg de term pas negatieve connotatie. Voor de duidelijkheid alternatieve theorieen voor de officiele lezingen worden gelabeld als conspiracy om ze weg te zetten (Butter, 2020). Maar zo als de definitie boven stelt, niet alle alternatieve lezingen zijn onzin. In de praktijk zie ik twee manieren van omgaan met alternatieve lezingen: het labelen als samenzweringstheorie en er verder geen aandacht aan besteden. Ik kies voor een alternatieve manier om om te gaan met deze samenzweringstheorieën: Het mee te nemen als een van de mogelijke verklaringen (scenario’s) maar tegelijk te stellen dat het niet erg waarschijnlijk is; sommigen kunnen volledig worden uitgesloten.

Sarcastisch denk ik: Volgens sommigen de Marxistische theorie een samenzwering.

References

Butter, M. (2020, March 16). There’s a conspiracy theory that the CIA invented the term ‘conspiracy theory’ – here’s why. Retrieved from theconversation.com: https://theconversation.com/theres-a-conspiracy-theory-that-the-cia-invented-the-term-conspiracy-theory-heres-why-132117

nl.wikipedia.org/wiki/Complottheorie. (n.d.). Retrieved from nl.wikipedia.org/wiki: https://nl.wikipedia.org/wiki/Complottheorie#:~:text=Een%20complottheorie%20of%20samenzweringstheorie%20is,resultaat%20is%20van%20een%20samenzwering.

Dr. Miguel Goede