Opruimen, herinneren, herontdekken

Opruimen, herinneren, herontdekken

24 april 2025

Zoals ik al vertelde, ben ik bezig mijn boekenkast op te ruimen – schap per schap. Wat begon als een opruimactie, is inmiddels een verrassende ontdekkingsreis geworden. Want als je langzaam door je kast gaat, kom je boeken tegen die je helemaal vergeten was.

Zo stuitte ik op Natuurlijk van Jan Terlouw, uit 2018 (Terlouw, 2018). Een mens onder de veertig zal hem misschien niet meteen kennen: oud-politicus, schrijver van kinderboeken, en – als ik goed tel – inmiddels 93 jaar oud.

In dit dunne, maar indringende boekje roept Terlouw op tot een radicaal andere omgang met de natuur. Hij schrijft bezorgd, maar niet wanhopig, over klimaatverandering, het verlies aan biodiversiteit en de uitputting van de aarde. Onze economie en levensstijl zijn losgeraakt van de grenzen van wat de planeet aankan, stelt hij. Wat hij bepleit, is een terugkeer naar balans – niet uit angst, maar uit verant-woordelijkheid. Hij mengt persoonlijke observaties met wetenschap, filosofie en morele reflectie, en vestigt zijn hoop op jongeren, wetenschap en samenwerking.

En wat is nu mijn punt? We jagen vaak nieuwe boeken achterna, terwijl veel al eerder – en soms beter – is gezegd. Nieuwe boeken bouwen zelden expliciet voort op wat er al lag. Terwijl dat juist waar-devol is. Newton zei het al: “If I have seen further, it is by standing on the shoulders of giants.”

Soms liggen die reuzen gewoon op het tweede schap van je boekenkast.

Dus, met alle respect voor de nieuwe helden: even the masters have masters. Wat leerde Terlouw ons toen al? Als de huidige bestuurders zijn werk écht zouden lezen, zouden ze anders omgaan met de natuur. Dan zouden ze haar niet zo achteloos opofferen voor beton en massatoerisme – zoals onlangs weer gebeurde op Lagun. Ondanks ongekende tegenspraak vanuit de gemeenschap van Curaçao, ging het gewoon door; het werd letterlijk gebulldozerd.

Het mocht niet baten. Macht heeft nog altijd lak aan burgers.

Miguel Goede